Перейти к основному контенту Перейти к главному меню навигации Перейти к нижнему колонтитулу сайта
Абай атындағы ҚазҰПУ Хабаршысы. Әлеуметтану және саяси ғылымдар сериясы

ПОЛИЭТНИКАЛЫҚ ҚОҒАМ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ СТУДЕНТТЕРДІҢ ЭТНОМӘДЕНИ БІРЕГЕЙЛІГІ ЖӘНЕ ЭТНОСАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАРЫ

Жарияланды September 2025

119

66

Әбілқас Сағынов атындағы Қарағанды техникалық университеті

e-mail: atkchild@gmail.com

Bio
×

Руфина Шарипова

Шарипова Руфина Мнировна  -  философия ғылымдарының магистрі, аға оқытушы, Әбілқас Сағынов атындағы Қарағанды техникалық университеті, Қарағанды қ., Қазақстан Республикасы;

Әбілқас Сағынов атындағы Қарағанды техникалық университеті

Bio
×

Динара Шорманбаева

Шорманбаева Динара Госмановна  -  PhD философия докторы, ҚХА және ӘГП кафедрасының меңгерушісі, Әбілқас Сағынов атындағы Қарағанды техникалық университеті, Қарағанды қ., Қазақстан Республикасы;

Әбілқас Сағынов атындағы Қарағанды техникалық университеті

Bio
×

Евгения Ивлева

Ивлева Евгения Николаевна  -  әлеуметтік ғылымдар магистрі, аға оқытушы, Әбілқас Сағынов атындағы Қарағанды техникалық университеті, Қарағанды қ., Қазақстан Республикасы;

Әбілқас Сағынов атындағы Қарағанды техникалық университеті

Bio
×

Анастасия Сиводедова

Сиводедова Анастасия Васильевна  -  әлеуметтану магистрі, аға оқытушы, Әбілқас Сағынов атындағы Қарағанды техникалық университеті, Қарағанды қ., Қазақстан Республикасы;

Аннотация

Межэтникалық қатынастардың дамуы заманауи мемлекеттің демократиялық әрі ілгерінді дамуының негізгі факторларының бірі ретінде қарастырылады. Қазақстан Республикасының жағдайында этносаралық келісім, өзара түсіністікті нығайту және этномәдени әралуандықты сақтау мемлекеттік саясаттың базалық қағидаттары болып табылады. Қазақстан қоғамын әлеуметтендіру жүйесі «алуан түрліліктегі бірлік» идеясын жүзеге асыруға, өзара құрмет, толеранттылық және әртүрлі этностардың бейбіт қатар өмір сүру мәдениетін қалыптастыруға бағытталған.

Зерттеудің мақсаты - полиэтникалық студенттік орта жағдайында этносаралық контексте құндылықтық бағдарларды, сондай-ақ өз этносының мәдениеті, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын білу деңгейін зерделеу және талдау. Зерттеу социологиялық сауалнамалардың классикалық әдістемелік тәсілдеріне сәйкес жүргізілді. Оның негізіне этносаралық қатынастар, этникалылық, этникалық бірегейлік, дәстүрлі мәдени практикалар, толеранттылық пен интолеранттылық мәселелерін қарастырған отандық және шетелдік ғылыми әдебиеттерде тұжырымдалған қағидалар алынды.

Зерттеу құралы ретінде мемлекеттік және орыс тілдерінде әзірленген стандартизделген сауалнама қолданылды. Эмпирикалық деректер онлайн-сауалнама арқылы жиналды. Талдау нәтижесінде білім деңгейі мен өз этносының мәдениеті, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын білу деңгейі арасында тұрақты өзара байланыс бар екендігі анықталды. Респонденттердің әр төртіншісі өзінің осы саладағы білімін жоғары деңгейде деп бағаласа, жартысы - жақсы деңгейде деп бағалады. Мұндай оң динамика іріктеменің барлық негізгі әлеуметтік және этникалық ішкі топтарында байқалады.

Этномәдени нормалар мен құндылықтардың маңыздылығы да жоғары деңгейде көрініс тапты: сауалнамаға қатысушылардың әр үшіншісі оларды басымдық ретінде бағаласа, тағы жартысы оларды елеулі құндылық рөлге ие деп санайды. Сауалнамаға қатысқандардың 50%-дан астамы өз этникалық тобының өкілдерімен тұрақты қарым-қатынас қажеттілігін атап өтті. Бұл қажеттілік, негізінен, отбасылық байланыстар, ана тілінде сөйлесу және этномәдени орталықтардың қызметіне қатысу арқылы жүзеге асырылады. Сонымен қатар, респонденттердің басым көпшілігі өзінің этникалық тиістілігіне мақтаныш сезімін білдірді. Бұл позитивті этникалық бірегейліктің жоғары деңгейін, мәдени сабақтастықтың сақталуын және этникалық қауымдастыққа эмоционалдық байланыстылықты айғақтайды.

pdf (English)
Тілі

Русский

Как цитировать

[1]
Шарипова, Р. et al. 2025. ПОЛИЭТНИКАЛЫҚ ҚОҒАМ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ СТУДЕНТТЕРДІҢ ЭТНОМӘДЕНИ БІРЕГЕЙЛІГІ ЖӘНЕ ЭТНОСАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАРЫ. Абай атындағы ҚазҰПУ Хабаршысы. Әлеуметтану және саяси ғылымдар сериясы. 91, 3 (Вер 2025), 40–52. DOI:https://doi.org/10.51889/2959-6270.2025.91.3.003.