Мақалада Қазақстандағы ХХ ғасырдың басындағы мұсылмандық  ағарту  жұмыстарының  ұлттық саяси әрекетпен қатынасы тұрғысындағы тарихи деректерге  шолу жасалынған.  Сонымен қатар ұлттық интелегенцияның  ағарту  саласындағы  қызметі нақты мұрағат деректері  арқылы  көрсетілген. Жәдіттік мектептердің ұлттың бірігу жолындағы саяси мәселелерді шешуге талпынған әрекеттері мен саяси элитаны қалыптастырудағы еңбектері тұшымды дәйектермен зерделенген. Қазақстандағы мұсылмандық ағарту жүйесінің өкілдері  жәдіттердің ұлттық қозғалыстағы  орны мен үлесі  тарихи нақты деректермен келтірілген. ХХ ғасыр  басындағы  жәдіттік зиялы қауым өкілдерінің  саяси күш ретіндегі  еңбектерінің  ағарту  саласындағы  көзқарастың  қалыптасуына  ықпал еткендігі тарихи құжаттармен дәлелденіп көрсетілген. Тақырыпқа қатысты ғылыми көзқарастар мен зерттеулердің сабақтастығын және зерттелуге тиісті аспектілерді айқын көрсетуге негіздеме жасалған.