Мақала Қазақстандағы аймақтық бірегейліктің қалыптасуына әлеуметтік-экономикалық теңсіздіктің ықпалын және оның ұлттық бірегейлікпен байланысын зерттеуге арналған. Бұл мақалада теориялық тәсілдер талданады, соның ішінде Иммануэль Валлерстайнның ядро-перифериялық моделі, «қалың» (thick identities) және «жіңішке» (thin identities) бірегейлік тұжырымдамалары және Эрик Хобсбаумның «ойлап тапқан дәстүрлер» теориялары қарастырылады. Аймақтық айырмашылықтар мен жаһандану процестері жағдайында жергілікті бірегейліктерді ұлттық дискурсқа біріктіру мәселелеріне назар аударылады. Зерттеудің мақсаты – аймақтар арасындағы, әсіресе ірі қалалар (Алматы, Астана, Шымкент) және ауылдық жерлер арасындағы әлеуметтік-экономикалық теңгерімсіздік азаматтардың жеке басына қалай әсер ететінін анықтауға бағытталған. Эмпирикалық талдауда жалпы өңірлердегі өмір сүру деңгейі, көші-қон, білім мен денсаулық сақтаудың қолжетімділігі туралы статистикалық деректер пайдаланылды. Сондай-ақ маңызды деректерге мазмұндық талдау және аймақтық айырмашылықтардың салыстырмалы талдауы да қолданылды. Зерттеу нәтижелері орталық аймақтардың экономикалық үстемдігі периферияда маргинализацияны тудыратын әлеуметтік-экономикалық теңсіздікті арттыратынын растайды. Бұл әсіресе ресурстарға шектеулі қолжетімділік жағдайында ұлттық бірегейлікке қайшы келуі мүмкін жергілікті бірегейлікті нығайтуға ықпал етеді. Алайда мәдени мұра мен аймақтық бірегейлік жергілікті және ұлттық құндылықтарды үйлестіру стратегияларын жүзеге асыру кезінде қоғамды топтастырудың негізі бола алады. Мақаланың қорытындылары ауылды және аймақтарды дамытуға, инклюзивті білім беру бағдарламаларын енгізуге және мәдени бастамаларды ынталандыруға мемлекеттік инвестициялардың қажеттілігін көрсетеді. Бұл аймақтық бірегейлікті тосқауылдан ұлттық бірлікті нығайту ресурсына айналдырады, бұл жаһандану мен жаңғырту жағдайында ерекше маңызды.
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ АЙМАҚТЫҚ БІРЕГЕЙЛІК ЖӘНЕ ҰЛТТЫҚ ТҰТАСТЫҚ: ТАБЫС ТЕҢСІЗДІГІН ЕҢСЕРУ ЖӘНЕ БОЛАШАҚ ДАМУ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ
Жарияланды June 2025
88
78
Аннотация
Тілі
English
Кілттік сөздер
Аймақтық бірегейлік
әлеуметтік-экономикалық теңсіздік
ұлттық бірегейлік
ядро-перифериялық модель
жергілікті және ұлттық құндылықтар
маргинализация
жаһандану
Қазақстан
Как цитировать
[1]
Бақытжанова, А. і Алимбекова, Г. 2025. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ АЙМАҚТЫҚ БІРЕГЕЙЛІК ЖӘНЕ ҰЛТТЫҚ ТҰТАСТЫҚ: ТАБЫС ТЕҢСІЗДІГІН ЕҢСЕРУ ЖӘНЕ БОЛАШАҚ ДАМУ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ. Абай атындағы ҚазҰПУ Хабаршысы. Әлеуметтану және саяси ғылымдар сериясы. 90, 2 (Чер 2025), 39–64. DOI:https://doi.org/10.51889/2959-6270.2025.90.2.003.

