Жариялау этикасы

Бөлім жариялау этикасы жөніндегі Халықаралық комитеттің (COPE) материалдары бойынша дайындалған.

«Əлеуметтану жəне саяси ғылымдар» журналының редакциясы өз жұмысында ғылыми жарияланымдар этикасы жөніндегі комитет (CommitteeonPublicationEthics - COPE) әзірлеген және бекіткен ғылыми жарияланымдар этикасының халықаралық стандарттарын ұстанады және беделді халықаралық журналдар мен баспалардың құнды тәжірибесін ескереді.

Журнал редакциясы халықаралық ғылыми қоғамдастық қабылдаған этикалық нормаларды сақтау үшін және өз жұмысында да, ғылыми жарияланымдар процесінің барлық қатысушыларымен: авторлармен, рецензенттермен, редакторлармен,баспагерлермен, таратушылармен және оқырмандармен қарым-қатынаста осы нормалардың кез келген бұзылуын болдырмау үшін қолдан келгеннің бәрін жасайды.

Редакциялық алқаның әрбір мүшесі мен сарапшы баспа этикасы қағидаттарын бұзу жағдайларын анықтауға және оларды редактор мен баспагердің назарына жеткізуге міндетті. Бұзушылық туралы редакторға немесе баспагерге хабарлайтын адам тергеуге бастамашылық жасау үшін жеткілікті дәлелдер мен дәлелдер ұсынуға міндетті.

Жариялау қызметінде жосықсыз тәжірибені болдырмау үшін (плагиат, дұрыс емес мәліметтерді баяндау және т.б.) редакциялық алқаның әрбір мүшесі, автор мен рецензент әдеп нормалары мен ережелерді сақтауға, сондай-ақ олардың бұзылуын болдырмау үшін шаралар қолдануға міндетті. Жұмыстарды қарау процесінде жалған мәліметтер, плагиат, бұрын жарияланған жұмыстардың қайталануы, олардың аудармасы және т.б. анықталған кезде мақала жарияланудан алынады (МАҚАЛАЛАРДЫ ҚАЙТАРЫП АЛУ НЕМЕСЕ ТҮЗЕТУ, ТҮЗЕТУЛЕР, КЕШІРІМ СҰРАУ, ТЕРІСКЕ ШЫҒАРУ БОЙЫНША НҰСҚАУЛЫҚ). Ғылыми жарияланым этикасы ережелерін сақтау авторлардың зияткерлік меншік құқықтарын қамтамасыз етуге, жарияланым сапасын арттыруға және авторлық материалдарды жеке тұлғалардың мүддесі үшін заңсыз пайдалануды болдырмауға ықпал етеді.

Мақалалар мәтіндерді тиісті автор журнал сайтындағы жеке кабинетке жүктейді. Сондай-ақ, хат алмасу, материалдарды талқылау және қайта қарау, мақалаларды тексеру және рецензиялау жұмыстары жүзеге асырылады.

РЕДАКЦИЯ ЭТИКАСЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ

"Социологиялық және саяси ғылымдар"ғылыми журналының (бұдан әрі — журнал) бас редакторы және редакциялық алқасы өз жұмысында келесідей жарияланымдық Этика қағидаттарына сүйенеді: халықаралық қоғамдастық қабылдаған жарияланымдық этика Кодексі (COPE), Қазақстан Республикасы Конституциясының ҚР АК 971-984-баптары, «Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы» Қазақстан Республикасының Заңы, Қазақстан Республикасы Ғылым туралы Заңы, сондай-ақ беделді халықаралық журналдар мен баспалардың тәжірибесін ескереді.

— Журналдың бас редакторы мақалаларды жариялау үшін қабылдамауға/қабылдауға айрықша өкілеттіктерге ие және олардың шешімдері үшін толық жауап береді. Жариялау туралы шешім редакциялық алқа отырысында екі сарапшының рецензияларын көпшілік талқылағаннан кейін, ал егер автор апелляцияға берген жағдайда тағы бір сараптамалық пікірді талқылағаннан кейін қабылданады.
— Журнал редакторларында олар қабылдамайтын/жариялау үшін қабылдайтын ғылыми мақалаларға қатысты мүдделер қақтығысы болмауы тиіс.
— Мақаланы жариялауға қабылдаудың жалғыз маңызды өлшемі - бұл оның ғылыми мәні. Бұл жағдайда презентация анық және сауатты болуы керек.
— Редакция автордың келісімінсіз мақала мәтініне елеулі өзгерістер енгізбейді.
— Редакция авторлық құқық пен авторлардың есімге құқығын сақтауға кепілдік береді.
— Қателер анықталған жағдайда редакция теріске шығаруды немесе түзетулерді жариялауға міндетті. Журнал сайт арқылы оқырмандарға мақалаға өзгерістер енгізу немесе оны кері тарту туралы жедел хабарлайды.
— Редакция рецензенттерге қатысты құпиялылықты қамтамасыз етеді. Олардың аттарын ешқандай жағдайда авторларға айту мүмкін емес.
—  Бас редактор журналда жарияланған барлық нәрселер үшін жауап береді, алайда осы материалдың ғылыми немесе пікірталас құндылығын тану кезінде тұжырымдамасымен немесе жеке дәлелдерімен келіспейтін материалды жариялай алады.
—  Редакторлар оқырмандар мен авторлардың қажеттіліктерін қанағаттандыруға ұмтылуға, өз басылымын ұдайы жетілдіріп отыруға, жарияланатын материалдар сапасының жоғары деңгейін қамтамасыз етуге, сөз бостандығы мен өз ойын білдіру қағидатын қорғауға, ғылыми-баспа этикасының қағидаттарын ұстануға міндетті.

Редакциялық кеңес мүшелерінің міндеттері

Бас редактор:

- тікелей басшылықты жүзеге асырады және журналдың жұмысын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді;
- журналдың баспа қызметі мәселелерін үйлестіреді;
- журналдың көркемдік және техникалық безендірілуін бекітеді;
- журнал қызметін жетілдіру, оның жұмыс тиімділігін арттыру туралы ұсыныстар енгізеді;
- материалдық-техникалық жарақтандыруды қамтамасыз етеді және журналдың жоғары өнімді, сапалы жұмысы үшін оңтайлы жағдайлар жасайды;
- журнал қызметкерлерінің КОКСОН нормативтерін, университеттің жарғысы мен нормативтік актілерін, оның ішінде ішкі тәртіп ережелерін, еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы, өрт қауіпсіздігі ережелерін сақтауын бақылайды;
- мақалалар шығарудан бас тарту немесе мақұлдау туралы шешім қабылдайды;
- редакторлар мен авторлар арасындағы келіспеушіліктерді шешеді;
- басылымға өндіріске, басып шығаруға және жарыққа шығаруға қол қояды.

Бас редактордың орынбасары:

- журналдың қызметін тікелей ұйымдастырады;
-бас редактордың өкімдеріне сәйкес журналдың баспа қызметі мәселелерін келіседі және үйлестіреді, баспа материалдарын ұсынудың белгіленген мерзімдерінің сақталуын, оларды жинаққа тапсыруды, түзету бедерін өңдеуді және журнал шығаруды, журналдың ғылыми мазмұнын бақылауды жүзеге асырады ;
- мақалалардың қолжазбалары мен оларға шолуларды қарайды;
- авторларға қажетті көмек көрсете отырып, басылымға қабылданған қолжазбаларды қарайды, олармен ұсынылған өзгерістерді келіседі;
- авторлардың рецензенттердің ескертулерін және қолжазбаларға оларды пысықтау кезінде қойылатын талаптарды орындауын, ұсынылған материалдың толықтығын, қолжазба атауларының олардың мазмұнына сәйкестігін тексереді;
- сыртқы рецензенттермен шарттар жасасу үшін материалдар дайындайды, баптарға сыртқы және ішкі рецензия жүргізу жөніндегі жұмысты үйлестіреді;
- ғылыми мақалалардың, құрылымдық бөлімшелердің авторларына журналдың баспа қызметі бойынша кеңес береді;
- журналды көркемдік және техникалық ресімдеуге байланысты мәселелерді шешуге қатысады;
- бас редактор болмаған жағдайда оның лауазымдық міндеттерін орындайды.

Жауапты хатшы:

- материалдарды баспаға уақтылы және сапалы дайындау, жоспарлау бойынша жұмысты ұйымдастырады және бақылайды;
- журналға материалдарды іріктеуді жүзеге асырады, жарияланымдардың түсу кестесінің орындалуын бақылайды;
- авторларға қажетті көмек көрсете отырып, басылымға қабылданған қолжазбаларды қарайды (құрылымды жақсарту, терминдерді таңдау, иллюстрацияларды ресімдеу және т. б.), олармен ұсынылған өзгерістерді келіседі;
- авторлардың рецензенттердің ескертулерін және қолжазбаларға оларды пысықтау кезінде қойылатын талаптарды орындауын, ұсынылған материалдың толықтығын, қолжазба атауларының олардың мазмұнына сәйкестігін тексереді;
- келтірілген дәйексөздер мен цифрлық деректердің дұрыс жазылуын, атаулардың, терминдердің, өлшем бірліктерінің қолданылуы мен жазылуын, келтірілген таңбалардың стандарттарда белгіленген немесе журналдың қабылданған талаптарына сәйкестігін тексереді;
- лауазымдық нұсқаулықта көзделген өзге де міндеттерді орындайды.

РЕЦЕНЗЕНТТІҢ ЭТИКАСЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ

— Рецензент журналдың редакциялық алқасының мүшесі бола алмайды.
— Қолжазбаны уақтылы шолу арқылы шешім қабылдау процесіне өз үлесін қосуға және жарияланған материалдың сапасын арттыруға ықпал етуге міндетті.
— Қарауға қабылданған кез келген жұмыс құпия құжат болып саналады. Қарауға ұсынылған қолжазбалардан алынған жарияланбаған деректерді рецензент жеке мақсаттары үшін пайдаланбауы тиіс. Бас редактор уәкілеттік берген адамдарды қоспағанда, жұмыстар басқа адамдармен көрсетуге және талқылауға жатпайды.
— Пікірлер объективті болуы керек. Рецензент мақаланың мазмұны туралы өз пікірін анық білдіруге және оны тиісті дәлелдермен қолдауға міндетті.
— Редакторға кез-келген жарияланған немесе ұсынылған материал туралы ескертіңіз, егер ол қарастырылған материалға ұқсас болса.
— Рецензент мақаланы рецензиялаумен келісе алады немесе одан бас тарта алады.

АВТОРДЫҢ ЭТИКАСЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ

— Мақала авторлары зерттеулердің нақты нәтижелерін ұсынуы керек.
— Авторлар ұсынылған қолжазбада көрсетілген зерттеу нәтижелері толығымен түпнұсқа екендігіне кепілдік беруі керек. Алынған фрагменттер немесе мәлімдемелер автор мен бастапқы дереккөзді міндетті түрде көрсете отырып жасалуы керек. Кез-келген нысандағы Плагиат (рәсімделмеген дәйексөздер, парафраздау немесе басқа адамдардың зерттеу нәтижелеріне құқық беру) этикалық емес және өрескел әрекеттер болып табылады.
— Зерттеу барысына қандай да бір түрде әсер еткен барлық адамдардың үлесін мойындау қажет, атап айтқанда, мақалада зерттеу жүргізу кезінде маңызды болған жұмыстарға сілтемелер ұсынылуы керек.
— Автор осы талаптарға сәйкес келетін барлық тең авторларды көрсетуге және осы талаптарға сәйкес келмейтін тең авторларды көрсетпеуге, сондай-ақ мақаланың түпкілікті нұсқасы мен оны жариялау үшін ұсынуды барлық тең авторлар мақұлдағанына кепілдік беруге міндеттенеді.
— Автор "плагиатқа қарсы"жүйесінде мәтінді бағалауды жақсарту үшін кез-келген техникалық әдістерді қолданбауы керек.
— Авторлар журналға басқа журналда жарияланған қолжазбаны ұсынбауы керек. Бұл қағиданы сақтамау жарияланым этикасын өрескел бұзу ретінде қарастырылады және мақаланы рецензиялаудан алып тастауға негіз береді.
— Автор өзінің жарияланған жұмысында елеулі қате немесе дәлсіздік анықталған жағдайда журналдың бас редакторына дереу хабарлауға және қатені жоюға немесе түзетуге көмек көрсетуге міндетті.
— Автор редакцияға ұсынылатын материалдардың мазмұнына, соның ішінде оларда қандай да бір жеке немесе заңды тұлғалардың Халықаралық авторлық, патенттік немесе өзге де құқық түрлерінің нормаларын бұзатын ақпараттарға толық жауапты болады.
— Авторлар өздерінің профиліне сілтемелерді көрсетуі керек http://orcid.org.